‘Natuurlijk heb ik een boodschap’

Op 6 mei publiceerde het Algemeen Dagblad dit artikel in de zaterdageditie over mijn lopende tentoonstellingen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Anja de Jong: ‘Natuurlijk heb ik een boodschap’

Liefst twee tentoonstellingen in het buitenland tegelijk. Heeft ze morgen een vernissage in het Künstlerhaus in het Duitse Koblenz, vanaf volgende week neemt ze deel aan de prestigieuze Biënnale van Venetië. De Dordtse fotografe Anja de Jong heeft het er druk mee.

door Peter Koster 07-05-2017, 11:23

Anja de Jong (1957) timmert al jaren aan de weg met haar foto’s, waarin ze laat zien welke sporen de mens in het landschap achterlaat. De Dordtse, ook docente fotografie aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, fotografeert al van jongs af aan. Ze heeft een innerlijke nieuwsgierigheid, die voortkomt uit haar jeugd in Scheveningen. Bijna alle mannen in haar familie voeren op zee. ,,Mijn vader was machinist op de kustvaart en ik ging wel eens met hem mee. Ik ben opgegroeid met de gedachte dat ergens anders nog veel meer te vinden en te ontdekken is.”

Hele wereld

Een fotootje van haar vader leidde zelfs tot een idee: ,,Ik had een plaatje van hem, toen zijn schip ingevroren lag in een fjord in Denemarken. Ik ben op zoek gegaan naar de nieuwe ijsgrens. Die vond ik helemaal bovenin de Botnische Golf, bij de grens van Zweden en Finland.”

Haar werk bracht haar over de hele wereld. Ze fotografeerde in IJsland, Chili en Moldavië. Ze is gegrepen door de invloed die de mens op het landschap heeft. Die mens komt zelf nauwelijks in beeld. Als er al mensen op staan, zijn het slechts figuranten, toevallige bezoekers die te gast zijn.

,,Ik wil laten zien waar we mee bezig zijn. Uiteindelijk houdt het een keer op. Dat zie je met de strijd tegen het water. Jarenlang hebben we rivieren uitgediept en dijken verhoogd. Dat gaat niet meer dus maken we nu weer ruimte voor de rivier.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Haar foto’s zijn daarom meer dan alleen maar beelden: ,,Ik maak nooit een foto voor de lol. Het zijn projecten, waarvoor ik veel onderzoek doe. Dat onderzoek is zeker zo belangrijk. Het gaat ook om het geheel. Op exposities toon ik daarom ook nooit één enkele foto. Je moet er meer bij elkaar zien.”

Om haar werk als geheel te presenteren, gaat ze ver. Zo ligt de horizon altijd halverwege, een doodszonde in de ogen van veel fotografen, een schok voor sommige van haar studenten: ,,Maar door hier van uit te gaan, kun je bij meerdere foto’s altijd in één lijn doorkijken.

 Kinderdijk

Haar uitgangspunten leiden tot ongewone foto’s. Natuurlijk heeft ze in Kinderdijk gefotografeerd, die beroemde plek waar de mens het landschap vorm gaf. Maar het standaard kiekje van de molens ontbreekt . In plaats daarvan fotografeert ze het terras van het bovenste gemaal, met een tweede gemaal prominent in beeld en de molens op de achtergrond: ,,Zo kun je zien hoe de mens hier bezig is geweest om droge voeten te houden.”

‘Fotoshop­pen doe ik nauwelijks. Ik ben juist gaan fotografe­ren omdat fotografie als realis­tisch ervaren wordt’

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Het is maar één van de voorbeelden. Ze legde een mineraalbad op IJsland vast, waar de stoom tegelijkertijd dienstbaar is aan stadsverwarming en een lekker warm zwembad: ,,Die zou ik nu niet meer kunnen maken. Er staan allemaal hotels om heen. Andere voorbeelden: het strand bij de Hondsbossche Zeewering, waar een piepkleine gele schaftkeet kleur geeft aan grauwe zand of een gemetselde ring in de grond, een fundament van een vuurtoren op het verloren eiland Schokland in de Noordoostpolder. Dichterbij trof De Jong in het piepjonge natuureiland Sophiapolder in Hendrik-Ido-Ambacht en de fonkelnieuwe Noordwaard in de Biesbosch bij Werkendam dankbare bronnen van inspiratie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nuchter

De resultaten zijn nuchtere foto’s zonder opsmuk, al zijn er vaak bizarre landschappen te zien: ,,Maar zo zijn die landschappen nu eenmaal. De woestijn in Namibië is leeg.” De boel in Photoshop nog even flink oppeppen met zware wolkenluchten of allerlei zaken monteren tot één foto, daar moet ze niets van hebben: ,,Ik ben juist gaan fotograferen omdat dat als heel realistisch ervaren wordt.”

De beschrijvingen bij de foto’s zijn minimaal. De Jong is van de monumentale foto’s, die ook letterlijk levensgroot zijn, niet van de grote woorden: ,,Natuurlijk zit er wel een boodschap in mijn werk. Als je kijkt zit er een rode draad in. We zullen duurzamer moeten leven en werken. Maar ik ga niet zeggen dat we dit of dat dus maar even zo of zo moeten doen. Ik hoop wel dat mijn foto’s mensen aanzetten tot nadenken.” 

Oudere kunstenaars

Zo werkt ze al sinds jaar en dag. Vroeger zeulde ze immense grootbeeld-camera’s met statieven mee en werkte ze in zwart-wit. Dat werk, verzameld in het project Borderland, is vanaf morgen tot en met 28 mei te zien in het Künstlerhaus Metternich in Koblenz.

Kleurrijk digitaal werk uit haar lopende project Monuments of Climate Change is van 13 mei tot en met 26 november te zien in het Palazzo Mora in Venetië.

Een tentoonstelling in Nederland zit voorlopig niet in het vat. Na een project in het Dordtse DordtYart bleef het vrijwel stil. ,,In Nederland is het moeilijk werken voor oudere kunstenaars. Tot je 35 bent, wil iedereen alles met je werk. Daarna moet je het zelf maar gaande houden. ”